Sürdürülebilir Eşitlik ve Sosyal Araştırmalar Derneği (SEDER) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Merve Yılmaz, Türkiye'de yükseköğretime erişimdeki eşitsizliklere dikkat çekerek, mevcut durumun ekonomik refah, sosyal adalet ve demokratik gelişim üzerindeki olumsuz etkilerini değerlendirdi. Yılmaz, "Türkiye'de gerçekten herkes için bu yol açık mı?" sorusunu sorarak, eğitim sistemindeki derin sorunlara işaret etti. 

SEDER YK Üyesi Dr. Merve Yılmaz’a göre Türkiye'de yükseköğretime erişim sorunu, lise çağında başlıyor. 15-19 yaş grubundaki gençlerin yalnızca yüzde 72,5'inin okula devam ettiği belirtilirken, OECD ortalamasının yüzde 84,1 olduğu kaydedildi. Söz konusu veriler, Türkiye'de neredeyse her dört gençten birinin liseye dahi gitmediğini ve üniversiteye erişim hakkı başlamadan önce bile ciddi bir eşitsizlikle karşılaştığını ortaya koyuyor. Dr. Yılmaz, sadece okula gitmenin yeterli olmadığını, aynı zamanda okullardaki eğitim kalitesi, öğrenci destekleri, mezuniyet oranları ve üniversiteye hazırlanma imkanlarının da kritik önem taşıdığını vurguladı. 

Gençlerin yüzde 31’i ne eğitimde ne istihdamda 

Üniversiteye giriş tablosunun da iç açıcı olmadığını belirten Dr. Merve Yılmaz, 2022-2023 döneminde yükseköğretime devam eden gençlerin oranının yüzde 46 iken, bu oranın 2023-2024'te yüzde 42,7'ye gerilediğini ifade etti. Öte yandan 18-24 yaş aralığında "ne eğitimde ne istihdamda" olan gençlerin oranı ise yüzde 31,1. Yılmaz, bu oranın her üç gençten birinin ne çalıştığını ne de okuduğunu gösterdiğini belirterek, "Eğitim sisteminin bu kadar dışına itilmiş bir gençlik hem bireysel olarak hem de toplumsal düzeyde ciddi kayıplara yol açabilir" uyarısında bulundu. 

Kadınlar dezavantajlı grupta 

Kadınların yükseköğretime katılım oranının erkeklerden yüksek olmasına rağmen, mezuniyet sonrası iş hayatına katılım oranlarının neredeyse yarı yarıya olduğunu belirten Yılmaz, toplumsal roller, bakım yükü ve cam tavanlar nedeniyle kadınların kariyer hayallerinin sınırlı kaldığını söyledi. Bu nedenle sadece eğitimde değil, iş yaşamında da kadınları destekleyecek mentorluk programları, kreş imkanları ve hibrit çalışma modelleri gibi politikalara ihtiyaç duyulduğunu belirtti. 

Çözüm ne? 

Dr. Merve Yılmaz, bu sorunları düzeltmek için öncelikle eğitime ayrılan bütçenin artırılması gerektiğini belirtti. Türkiye'nin OECD ülkeleri arasında öğrenci başına en az harcama yapan ülkelerden biri olduğunu hatırlatarak, daha fazla yatırımın, daha eşit imkanlar ve daha güçlü destek sistemleri anlamına geleceğini vurguladı. Üniversite sayısını artırmak kadar, bu üniversiteleri nitelikli hale getirmenin de önemli olduğunu kaydeden Yılmaz, araştırma kapasitesi, öğretim üyesi kalitesi ve öğrenci destek hizmetleri güçlendirilmeden gerçek bir dönüşüm sağlanamayacağını ifade etti. 

Yılmaz, son olarak üniversiteye erişim hakkının sadece bir binaya girme hakkı olmadığını, o binada kendini geliştirebilme, sosyal destek alabilme, güvenli bir ortamda yaşayıp eğitimini tamamlayabilme hakkı olduğunu vurguladı. "Eğitimde fırsat eşitliği dediğimizde sadece sayı değil, nitelik ve sürdürülebilirlikten de bahsetmeliyiz” diyen Yılmaz, sözlerini şöyle sürdürdü: 

“Türkiye’nin genç nüfusu, en büyük avantajı olabilir. Ama bu avantajı kullanabilmek için adil, kapsayıcı ve cesur politikalara ihtiyacımız var. Çünkü eğitim, sadece bireyin değil, ülkenin de geleceğidir. Eğitim alanında yaşanan sorunlara kalıcı bir çözüm bulunması şart.” 

Dr. Merve Yılmaz kimdir? 

Merve Yılmaz, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Matematik Öğretmenliği bölümünden mezun olduktan sonra, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünde Eğitim Yönetimi ve Denetimi alanında yüksek lisans, İstanbul Okan Üniversitesi’nde ise aynı alanda doktora eğitimini tamamlamıştır. Örgütsel liderlik, müfredat liderliği ve eğitimde fırsat eşitliği konularına odaklanmaktadır. Evli ve bir çocuk annesidir.